“Alışık Olunmamış” Haiyans: Bir İklim Değişikliği!

Gündem; CBT, Sayı 1391, 16 Kasım 2012

  

Tayfun Filipinler’i alt üst etti.. Gazetelere bakıyoruz, hepsi ama, olaya sıradan yaklaşmış. “Tayfun zaten yeryüzünde eser durur, sağı solu vurur, işte bu kez de Filipinler’i vurdu, biraz fazla kaçırmış, 20 bini aşkın kişi ölmüş..”

Öyle mi? Tayfun gibi büyük atmosferik olayların etkisinin, şiddetinin daha çok arttığı konusunda bir fikirbirliği var. Gazetede yayımlanan iklim değişikliği üzerine yazımda (www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/6857/Gundemi_Degistiriyorum_.html), Türkiye’de atmosferik olayları üzerine yapılan çalışmaların, resmen bir iklim değişim süreci içinde olduğumuzu gösterdiğini belirtmiş ve Mikdat Kadıoğlu’nun çalışmasından örnekler vermiştim:

“Sahra Çölü gibi bölgelerdeki yüksek basınç kuşağı kuzeye Türkiye’ye doğru kayıyor; yaşadığımızız şiddetli yağışlar ve seller; heyelanları, erozyonu ve çölleşmeyi artırıyor. Rüzgar fırtınaları, dolu, hortum, yıldırım, şehir selleri gibi afetler daha sık ve şiddetli, daha uzun süreli ve her yerde etkili oluyor; sel sayısı 200’ü buldu, şiddetli fırtına sayısı 50’lerden 250’lere çıktı. Pek tanımadığımız meteorolojik hortumlar son iki yıldır her yerde yıkıcı olmaya başladı. Sadece fırtınalarla birlikte görülen yıldırımların Türkiye’de neden olduğu can kaybı sayısı son yıllarda 400 kişiyi aştı.”

Süper Tayfun Haiyan Foto: NASA/NOAA

Filipinlerde yaşanan, dünya çapında iklim değişikliğinin tam dışavurumudur. Uzmanlar bu “Süper Tayfun Haiyan”ı “alışık olunmamış” olarak nitelendiriyor. Görülenlerin dışında, henüz sınıflandırılmamış! Nereden ve nasıl çıktığı ve bu şiddete nasıl ulaştığı henüz bilinmiyor! “Çizelge dışı”, “mükemmel bir tropikal siklon”!

Şu güce bakın: Saatte 315 kilometre hız ve yine saatte 380 km hızında sağanakları ile.. Ayrıca, güçlü tayfun mevsimi bittikten sonra (1 Kasım). Havada bir canavar oluşuyor, öyle düşünün, okyanusun sıcak sularını emip yukarıya çıkartıyor ve sonra da... karşı konulmaz bir canavar olarak kasıp kavuruyor ortalığı..

Önemli bir Filipinli nüfus, %60, deniz seviyesinde sahillerdeki evlerde yaşıyor..  Tayfun ortalama 5 metre yükseklikte ve 7 metre içeriye giriyor. Küçümsemeyin: Gücü öldürücü.. Filipinlerin arıca güçlü bir deprek kuşağı bölgesinde bulunduğunu ve doğal afetlere çok açık olduğunu da unutmayalım..

Yoksulluğunu da hesaba katarsak, Filipin sahilleri dünyanın en riskli 10 ülkesinden, bölgesinden biri (National Geographic Magazine internet sitesinden)

Avustralya bu yıl tarihinin en sıcak mevsimini yaşıyor.

Okyanus üzeri sıcaklık peşpeşe 4.yıl rekor kırıyor. Bu durum, bu etkide tayfunu tetiklemiş olabilir mi?

Değişikliğin etkileri, böyle giderse eğer, üçer beşer yıl aralıklarla daha hızlı seyredebilir. Muazzam bir atmosferik değişiklik, öyle bugünden yarına her yönüyle görülmeyebilir.. Ama kendini çeşitli şekillerde gösteriyor, yaşadığımız iklimsel değişiklik.

Gelecek senaryoları önümüzdeki yüzyıllık sürede farklı tablolar önümüze koymasına rağmen, hiç beklenmedik büyük iklimsel ve atmosferik kırılmalar da yaşayabiliriz. Bilemem. Bilim de bilemez; yaşayınca, yaa vay canına deriz! Filipinler’i vuran tayfunu işte öyle, beklenmedik bir kırılma olarak görmekte yarar var!

***

Bir nokta daha: Dünya iklimsel değişikliğin doğuracağı sonuçlar en çok yoksul, hazırlıklıksız, durumdan bir gelecek için görev çıkartmayan ve buna hazırlık yapmayan ülkeleri vurup yıkmaktadır ve yıkacaktır.

Hey Türkiye, ne diyorsun!

Gelecek Cuma yeniden birlikte olmak dileğiyle..