“Hedef Nobel”: Bilimde yolunu bulamamış bir ülkeyiz

29 Ocak 2019 Salı / Bilim ve Siyaset, Cumhuriyet

Cumartesi günü bilim insanlarını ve gençleri yüksek nitelikli araştırma yapmaya teşvik amacıyla düzenlenen “Hedef Nobel” aylık konferans dizisinin ilkini izledim. Bahçeşehir Üniversitesi Beşiktaş yerleşkesinde gerçekleştirilen konferansın salonu çeşitli üniversitelerden gelen bilim insanları, genç öğrenciler ve meraklılarla doluydu.

Emin Kansu hoca başarılı bir sunum gerçekleştirdi. Bunları biraz özetleyeceğim. Ülkemizde bilim alanında evrensel araştırmalara imza atılması, hem ülkemize hem insanlığa hizmet bakımından büyük önem taşıyor. Bilim alanında Nobel kazanan Aziz Sancar’ı izleyecek yeni bir bilimci kuşağının ülkemizde hızla ortaya çıkması ve Nobel düzeyinde araştırmalar yapması, ülkemizin ruhunu güzelleştirmesi, daha büyük araştırmalara kapı aralaması, en çok ihtiyaç duyduğumuz büyük bir olaydır.

Büyük köprü ve büyük havaalanına mı öncelik vereceğiz, yoksa dünya çapında bilimsel araştırmalara, burada, bu ülkede, bu ülke topraklarında, bu ülke gençlerince ve bilimcilerince imza atılmasına mı öncelik vereceğiz.

Türkiye henüz bilimde yolunu bulamamış bir ülkedir.

Sayı çok nitelik az

Üniversitelerin sayısını 206’ya çıkartmak, ve bununla övünmek popülist bir siyasi bir numaradır ve oy toplamaya yöneliktir. Çünkü ülkemizde üniversiteye gitmeye büyük talep var, bunun da nedeni gençleri nitelikli iş güçlerine sevkedecek bir eğitim sisteminin işlememesidir; bunun nedeni de iş- ekonomi dünyasının insan gücü istihdamı hacmindeki küçüklüktür.

İngiltere ve Fransa’da bile bu kadar çok sayıda üniversite yoktur. Fransa’da 96, İngiltere’de 125 kadar ve Almanya’da 106 üniversite vardır! Tabii bunların yanı sıra daha düşük profilli yüksek okullar vb vardır. Bu ülkelerde öğrenciler öncelikli iş hayatına hazırlanır. En iyiler üniversitelere gider.

Ama çelişkiye bakın ki, Fransa’da ve İngiltere’de üniversitelerin büyük çoğunluğunda yüksek düzeyde, kalitede insan araştırmacı, bilimci vb yetiştirilir. Evrensel bilim yapılır, ülke ekonomisine, sanatına, topluma yönelik evrensel araştırmalar gerçekleştirilir ve Nobeller de bu ülkelere gider, yüksek teknoloji üretilir. Yani Türkiye’nin tam tersi bir durum var. Bizde sayı fazla nitelik az, orada sayı az nitelik fazla.

Tarlaya Nobel tohumları

Tüm bunlara rağmen, ülkemizde bir avuç bilim insanı bir avuç üniversite evrensel değerde bilim yapmak için uğraşıyor. Bu ülkede Nobel’in köklerini yeşertmek için tarlaya tohum atmaya soyunuyor. Türker Kılıç, Tansu Salman, Melih Bulut hocalar, konferansın düzenleyicileri olarak ülkemizin bilimsel durumuna ve geleceğine Nobel’in özelliklerine kısa konuşmalarla değinerek topu günün konuşmacısı Emin Kansu’ya attılar.

Kansu, Nobelleri yıllardır inceleyen, niteliklerini araştıran, her yıl verilen ödülleri inceleyen, bu konuda konferanslar veren değerli bir bilimcimiz.

Nobel ödülü için, ortam önemli şüphesiz. Araştırmacı hocalar ve araştırmacı bir iyi ortam. Kendini araştırmaya bilime adamış çok sayıda insan.

Emin hoca sıralıyor: Sorgulayıcı merak eden doğmalara saplanmayan bilimciler, gençler.. soru soran ve dinleyen gençler...Konuya odaklanmak.. Havadan cıvadan sohbetlere katılacak kadar zamanı olmamak... Azmetmek, yılmamak, büyük sabır... Tutku...

Yüksek nitelikle araştırma için sürekli bir motivasyon ve sürekli bir iyimser kişilik.. Para kazanmaya değil bilime ve araştırmaya odaklılık.. Yüksek özveri..

Üniversiteler hazır mı?

Sorular çok aslında Hedef Nobel için.

En önemlisi iyi üniversitelerimizin yönetimleri “Hedef Nobel” için hazır mı?

Bu tür çalışmalara hiç bir beklentisi olmadan ortam hazırlamaya hazır mı?

İyi bilimcilerin çalışma ortamlarını ne gerekiyorsa iyileştirmeye hazır mı?

Temel biri soru: Bizim üniversitelerimizin kurumsal yapıları bilimcilerin başarılı araştırmalar yapmaları için yeterince elverişli mi?

Hedef Nobel toplantıları, sadece umut vermek ve teşvik etmek için değil, sanırım tüm bu tür soruları sorunları gündeme getirmek için de çalışacak.

Ülkemizin bu alanda büyük hedefleri olmalı.. Yoksa ülkemizde Nobellere yönelik olanaklar yaratılırsa, gençlerimiz, insanlarımız çokça var..