Artık bugünün tüm canlıları yarının farklı canlıları olacak.. En kısa sürede

31 Aralık 2019 Salı / Bilim ve Siyaset -  Orhan Bursalı

Tüm canlıların yapısını değiştirecek yöntem yılın olayı

Çok konu var, ama ben bilimde yaşadığımız önemli kilometre taşlarına bakacağım. Bilime bakarken ki yönü var, ilki teknoloji, özellikle yeni geliştirilen henüz yaygınlaşmamış, fakat nitelikleri itibariyle büyük değişimlere yol açacak mühendislik- teknoloji yönü.. İkincisi ise temel bilimlerde keşfedilen ve büyük gelişmeler yol açabilecek potansiyele sahip gelişmeler.

İkincisinde, yani temel bilimlerdeki gelişmelere göz atacak olursak, Krispi8 diy isimlendiriler, canlıların DNA’larında hızlı kesim biçme fıratı sağlayan teknolojinin vadettiği olanaklar. Bu yöntem keşfedileli çok oldu anca k özellikle 2019’daki uygulamalarıyla en çok tartışılan ve hızla gelişen bir bilim alanı oldu.. Düşünün, size bir özellik kazandıran bir geni veya gen parçasını kesip alıyorsunuz.. Ya yerine bir başa gen parçası koyuyorsunuz ya da koymuyorsunuz. Mesela insanlarda AİDS hastalığını kolaylaştırıcı bir gen parçasını daha hamilelik sırasında iki bebeğe yaptığı müdahale ile kesip çıkartan bir Çinli bilimcinin yaptığı.. Etik olmadığı ve izinsiz yaptığı gerekçesiyle görevden alınmış ve dün de üç yıl hapis cezasına çarptırılmış.

Fakat Krispi8 yöntemiyle tüm canlılara (insan, bitki, hayvan, bakteri) müdahaleler durdurulmaz bir şekilde yaygınlaşıyor.

Tartışma büyük ve yoğun.

Yeni doğanlara yapılan ve yapılacak müdahalelerin, insanın gelişme, gen, evrim çizgisini değiştirebilecek özellikler taşıyacağı, yani gelişme çizgisine doğrudan müdahale edilmiş olacağı görüşü çok yaygın tartışılıyor.

Şu kesin: genleri düzenlenmiş bebekler aramızda yaşıyor. Fakat bu konuda 2019 yılında çok sayıda bilimsel makale yayımlandı.

Kesin olan şu, bilimin eline canlıların genlerini istedikleri gibi yeniden düzenleyebilecekleri bir araç geçti. Bunun ziraatten tutun hemen her alanda inanılmaz uygulamalarıyla bundan sonra karşılaşacağız.

Bazı önemli buluşlar:

* Robotik- mühendislikte koşan robotlar dönemine girdik. El ve ayaklarına duyarlılık kazandıracak yazılımlar geliştirildi. Engel atlama, engelleri aşma vb gibi çok sayıda yenilikler ve aynı zamanda robotların sosyal arkadaşlık yapabilecek duruma gelmeleri de sağlandı. Maksat zaman geçirmekse bazıları için..

* Enerji ve enerji depolamada önemli gelişmelere şahit olduk. Nükleer santrallerin daha güvenli hale getirilmesi ve enerji depolamada konusunda yeni teknolojiler üzerinde büyük çalışmalar yapılıyor. Özellikle artık arabaların tamamen elektrikli araçlara dönüşmeye başlaması, muazzam bir itici güç yarattı bilimsel teknolojik gelişmelere. Türkiye elektrikli araç üretimini gündemine aldığına göre, artık babayiğitlerin yerli akü geliştirmeye birinci derecede öncelik vermesi bekleniyor. Bu alan tamamen dışarıya bağımlı olmaktan çıkartılamadığı sürece, uyduruk bir yeri ve milli lafı dolaşıp duracak..

* İklim değişimi en çok gündemde olan konu oldu. Buzulların erimeleri ve dünyada sıcaklığın artış eğilimine kesin girmesi, iklim değişimini en önemli konu haline getirdi. Ancak siyasetin bu bulgulara dayalı yeni ekonomi ve sosyal politikalar geliştirememesi de, bence yılın en kötü olaylarından biri.

* Halen piyasada olan ve ayrıca bu Cuma yayınlanacak olan Herkese Bilim Teknoloji dergisi 2019’da bilimin hemen her alanındaki büyük gelişmeleri duyuruyor. HBT ekonomik yararı büyük ve dünyayı değiştirecek 10 büyük yeniliği yayınlıyor . Dünyanın en önemli 2 büyük bilim dergisinden biri olan Nature’da yayımlanan en dikkat çekici 10 araştırmasını dergide okuyabilirsiniz.

Ayrıca piyasadaki dergide, çok önemli bir kaç konuyu da bu arada anımsatmak isterim: belirsizlik bir özgürlük seçeneğidir... ve  Çocukta bilme merakı nasıl söndürülüyor?

* Ayrıca Cuma günü yayımlanacak dergiye bakıyorum: Yine 2019’da sağlıkta yapılan büyük keşiflerin tanıtımları var.. Bir de Beynin sırlarını aydınlatan 10 önemli araştırmanın özet bilgileri...