FATİH Projesi Üzerine Rapor

25 Nisan 2014, CT Gündem, sayı 1404

Sabancı Üniversitesi bünyesinde bulunan ERG (Eğitim Reformu Girişimi), FATİH projesi olarak yürürlüğe konan, “Eğitimde Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi” üzerine bir rapor yayımladı… Raporun adı, FATİH Projesi Eğitimde Dönüşüm için bir Fırsat Olabilir mi? Politika Analizi ve Önerileri..

Rapor, henüz bu model üzerine ülkemizde edinilen deneyimleri kapsamıyor. Dünyadaki uygulamaları inceliyor, oradaki deneyimleri aktarıyor ve ülkemizdeki projeyi çeşitli yönleriyle sorguluyor, projeyi kapsamlı olarak anlamaya çalışıyor da denebilir. Çünkü projenin amaç ve hedefleri konsunda, pek çok belirsizlikler var..

ERG gibi, eğitim konusunu yıllardır izleyerek, bilgi biriktirerek, eleştirerek giderek uzmanlaşan bir akademik kurumsal yapının, okullarda eğitimi mi dönüştürecek, öğrenme biçimine mi köklü bir reform getirecek, toplumsal ve ekonomik yararları ne olacak gibi pek çok sorunun yanıtları belli olmayan böyle büyük bir projeyi izlemeye başlaması önemlidir..

FATİH, tüm eğitim sistemini kapsamaya yönelik olması nedeniyle, dünya çapında büyük bir proje. Benzer projeler bazı küçük ülkelerde, bazı ülkelerde de eyalet, kent veya pilot düzeyde uygulanmakta, öğrenmeye ve eğitim ile öğrencinin niteliklerine yaptığı olumlu ve olumsuz katkılar anlaşılmaya çalışılmakta.

Proje, 21.yüzyıl bilgi toplumuna yönelik insanı yetiştirme düşüncesini de içinde barındırdığı için, önemi büyük.. Acaba, amaca uygun bir reform niteliği taşıyacak mı, yoksa siyasetin oyları toplama malzemesi olarak mı kalacak…

***

Raporda “FATİH’in öğrencilere en iyi öğrenme çıktılarını verebilmesi için; projenin öğretmen ve öğrenci deneyimlerinden sürekli beslenmesi, geri bildirimlere açık olması, şeffaf yönetişim, bağımsız izleme ve değerlendirme çalışmalarıyla desteklenmesi gerektiği” belirtiliyor.

Rapor şunlara da bakıyor: Kullanlan teknolojiler eğitimi dönüştürabilecek mi? Toplumsal dönüşümde, teknoloji geliştirmede, ekonomide katkıları olabilir mi?.. Dünyadaki bazı örneklerinden elde edilen bulguların, “bire bir teknoloji programlarının öğrenci ilgi ve katılımını etkilediğine, disiplin sorunlarını azalttığına, öğrenci merkezli sınıflara geçmeye olanak tanıdığına” dikkat çekiliyor.

***

Raporda deniyor ki, (özetliyorum):

* Konu hakkındaki yaygın görüş, tablet ve akıllı tahta uygulamasının büyük ölçüde politik bir adım veya yerel sektörü ve harcamayı teşvik amaçlı bir ekonomik büyüme stratejisi olduğu yönünde.

* FATİH’in internet sitesi gibi kaynaklarda erişim, eşitlik ve eğitimin çağdaş hale getirilmesi gibi kapsamlı hedeflerden bahsedilirken, bu özel donanım tercihinin bahsi geçen hedeflere ne bakımdan uygun olduğu açıklanmıyor.

* Kuşkusuz ki, okullara yapılacak tüm katkılar, özünde eğitimde dönüşümü amaçlar. Ancak, katkıların gerektiği biçimde tasarlanmış ve desteklenmiş olup olmadığının, nihayetinde de hedeflere ne ölçüde ulaşıldığının değerlendirilebilmesi için bu çalışmaya ilişkin hedeflerin somut biçimde belirlenmesi gerekli.

 * “Her çocuğa bir tablet bilgisayar” verileceğinin Nisan 2011’de, Başbakanlık seçimlerinden iki ay önce duyurulmuş olması, FATİH’in büyük ölçüde siyasal bir adım olabileceği görüşünü güçlendirmekte;

* Eğitim sisteminden veya velilerden belirli bir talep olmaksızın tasarlanan FATİH’in maliyeti yüksektir; kapsamlı bir planlama olmaksızın uygulamaya geçildiği durumda, önemli bir başarısızlık riski var. Eğitim alanında başka pek çok öncelik varken ve de eğitim kalitesini artırmanın öğretmen eğitimi, erken çocukluk eğitimi veya ikili eğitim uygulaması yapılan okulların sayısının azaltılması gibi çok daha kesin yollara yatırım yapılmadığı biliniyor

* Uygulanabilirliği tartışılır olsa da; başlangıçta ekranların % 50’si, entegre devrelerin % 30’u ve pillerin % 70’inin Türkiye’de üretilmesinin planlandığı da söylenenler arasında. Yabancı firmalar, Türkiye’de üretim veya ARGE merkezi kurmaları koşuluyla FATİH kapsamında donanım tedarik süreçlerine katılmaya teşvik edilmekte.

* FATİH’e yapılan toplam yatırımın etkisi kuşkusuz eğitim sistemini de dönüştürecek; ancak bu dönüşüm, FATİH’in çıkış noktası mıdır? Bir MEB yetkilisi: “Biz eğitim için belirlenen hedeflere en iyi uyan teknoloji nedir bakmıyoruz, eğitimi, verilen teknolojiye uydurmaya çalışıyoruz.”  

* Eğitim teknolojilerine yapılan yatırımlardan genellikle şu gibi çıktılar beklenir: Öğrencilerin ilgi ve katılımının ve öğrenciler arasında işbirliğinin artması ve gelişmesi; bireysel cihazlar ve bireyselleştirilmiş içerikler aracılığıyla öğrenci merkezli pedagojinin benimsenmesi; e-kitaplar sayesinde basılı ders kitabı maliyetinin azaltılması; oyun ve simülasyon gibi görsel, işitsel ve kinestetik öğrenme araçlarının daha çok kullanılması; öğrencinin gelişiminin izlenmesi.. ama dünyada henüz bu çıktılardan sadece birkaçı bire bir tablet uygulamaları sonucunda elde edildi..  

* Teknolojinin tek başına okul düzeyinde çıktıları iyileştirmeyeceği, BT’nin ancak gerekli tüm desteklerin sağlandığı bir yapıda gerçek anlamda etki yaratacağı konusunda fikir birliği var.  

* Teknolojiye yapılan yatırımın etkili olmasını sağlayan bazı kilit etkenler, siyasi irade; ulusal ve okul düzeyinde değişimi destekleyen güçlü bir kurumsal yapı; donanım, yazılım ve içerik dahil olmak üzere teknolojiye ilişkin doğru tercihler yapılması; öğretmenlerin mesleki gelişimine gereken önemin verilmesi; izleme ve değerlendirme kültürünün yerleşikleşmesi olarak sıralanabilir. Gelişim aşamasında olan FATİH, bu etkenleri ne ölçüde ele alıyor?

* FATİH için ulusal düzeyde net ve ölçülebilir bir vizyon söz konusu mu? Bu önemli yatırım ile ekonomik, toplumsal, siyasal veya eğitimde dönüşüm arasından hangisine odaklanıldığı net değil.

* Tabletlerin öğrenciler arası işbirliğini ve etkileşimli öğrenme süreçlerini tetiklememe; öğrencileri bireysel odaklı çalışmaya yönlendirme riski vardır. Halbuki, işbirlikli ve proje temelli bir öğrenme biçimi, “bilgi toplumu” ve “21. yüzyıl becerilerine” yönelik eğitimin ana bileşeni olduğu biliniyor..

***

FATİH daha çok izlenecek.. Gelecek Cuma yeniden birlikte olmak dileğiyle..