İhracatımızda Yüksek Teknolojinin Payı Meselesi

CBT Gündem, sayı 1348, 25 Mart 2013

Bilim haberleri iyi de, Türkiye’nin bilim ve teknolojiyi ekonomisinde değiştirici ve sürekli güncelleştirici temel bir kaynak girdisi olarak ne kadar kullanabildiği temel bir meselemizdir. Ekonomik sorunlarımızın, bugüne kadarki 20’ye yakın iflasın, her yıl yüksek cari açığın ve katmadeğeri az üretimin nedeni de, esas olarak budur. İhracatımız içinde yüksek teknoloji ihracatının payı konusunda iki farklı rakam ortada dolaşıyor. 

Hükümet, ilgili bakanlıklar bu oranı yüzde 5,5-6 gibi verirken, benim elimdeki rakam yıllardır 1,9 oranı idi. İlk rakam ilginçti, sevindiriciydi ama bana pek de inandırıcı gelmiyordu! Bunu, Kalkınma Bankası uzmanlarından ve bugün de dergimizde bu konuyu ele alan yazısını yayınladığımız Bayram Ali Eşiyok’a yönelttim..  Eşiyok, sağolsun bir açıklama gönderdi, farkın Dünya Bankası ile OECD’nin yüksek teknoloji ihracatı hesaplamalarında dikkate aldıkları sektörlerden kaynaklandığını açıkladı.

Gerçi bu teknik konuyu Gündem’e ne koyuyorsun, diyen okurlar olabilir. Ama işime de geliyor, İtalya’da 5 günlük bir geziye çıkmışken. İşte Eşiyok’un açıklaması:

“Bakanlık ile bizim hesaplamalarımız arasındaki farklılığın nedeni, farklı teknoloji sınıflandırmasını baz almamızdan kaynaklanmaktadır. Başka bir ifadeyle, Bakanlık OECD’nin teknoloji sınıflandırmasını göz önüne alırken, Dünya Bankası’nın teknoloji bulgularından görece yüksek sonuçlara ulaşmaktadır. Aşağıdaki satırlarda bu iki sınıflandırma arasındaki farklılığa ve Türkiye’nin dünya ileri teknoloji ihracatı içerisindeki payına kısaca değinilmektedir.

OECD Sınıflandırmasına Göre İleri teknoloji İhracatı

Bakanlık OECD’nin sınıflandırmasını baz aldığını belirterek, 2002 yılında %6.2 olan ileri teknoloji ihracat payının 2008 yılında %3.1’e düştüğünü belirtmektedir. OECD’nin 2011 tarihli yayınında ISIC Rev.3 Sınıflandırmasına göre ( ISIC Rev.3 Technology Intensity Definition, OECD Directorate for Science, Technology and Industry, Economic Analysis and Statistic Division) ileri teknoloji içerikli sektörler şu şekilde sınıflandırılmaktadır:

2423	Eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünler
353	Hava ve uzay taşıtları imalatı
30	Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri
32	Radyo, TV, haberleşme teçhizatı ve  cihazları
33	Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler ile saat imalatı

OECD’nin yukarıda belirtilen sınıflandırma baz alındığında, 2012 yılında Türkiye’nin ileri teknoloji içerikli ihracat değeri 4.799.499.263 milyon dolara ve toplam imalat sanayi ihracatı içerisindeki payı ise %3.4’e yükselmektedir. Bu değer Bakanlığın 2008 yılı için yayınladığı (%3.1) değere yakındır.

Tablo: OECD Sınıflandırmasına Göre İleri teknoloji İçerikli Sektörlerin Toplam İmalat Sanayi İhracatı İçerisindeki Payı (%) (2012) (ISIC Rev.3)

	İleri Teknoloji İhracatı
30	147,746,315
32	2,515,269,315
33	628,429,991
353	757,980,198
2423	750,073,444
İleri İçerikli Sektör İhracatı Toplamı (1)(OECD)	4,799,499,263
Toplam İmalat San ihracatı(2)	143,266,965,000
1/2 (%)	3.4

Kaynak: TÜİK veri tabanından hareketle hesaplandı.

DÜNYA BANKASI’NA GÖRE İLERİ TEKNOLOJİ İHRACATI: Dünya Bankası’nın veri tabanına göre ileri teknoloji içerikli ihracatçı sektörler; yüksek ARGE yoğun sektörleri içermekte ve şu sektörlerden oluşmaktadır: Bilgisayar, havacılık, ilaç, bilimsel cihazlar, elektrikli makineler. (High-technology exports are products with high R&D intensity, such as in aerospace, computers, pharmaceuticals, scientific instruments, and electrical machinery) Görüleceği gibi OECD’nin sınıflandırması ile World Bank’ın teknoloji sınıflandırması arasında farklılık bulunmaktadır.

Bize göre Dünya Bankası’nın sınıflandırması veri temin edilebilen tüm ülkeleri içerdiğinden ve daha kapsamlı analizlere ve karşılaştırmalara olanak verdiğinden daha uygun bir veri tabanıdır. Bu çerçevede Dünya Bankası’nın veri tabanı göz önüne alındığında Türkiye’nin ileri teknoloji içerikli sektörlerin toplam imalat sanayi ihracatı içerisindeki payı aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir.

Tablo: Türkiye’nin ileri teknoloji ihracatının Toplam İmalat Sanayi İhracatı İçerisindeki Payı (%)

	1990	2000	2005	2006	2007	2008	2009	2010
Türkiye	1,2	4,8	1,5	1,9	1,9	1,6	1,7	1,9

Kaynak: World Bank.

Dünya Bankası  Veri  Tabanına Göre Türkiye’nin İleri teknoloji İhracatı ve Dünya İçerisindeki Payı: Türkiye’nin ileri teknoloji içerikli ihracatını ve dünya ileri teknoloji içerisindeki payını gösteren Tablo incelendiğinde ise Türkiye’nin 1999 yılında %0.09 olan ileri teknoloji ihracat payının 2009 yılına gelindiğinde değişmeyerek hala %1’in altında kaldığı görülmektedir. Bu Tablo son derece dramatik bir soruna işaret etmektedir. Başka bir ifadeyle, Türkiye’nin 2009 yılındaki ileri teknoloji ihracatı Dünya ileri teknoloji ihracatının %1’ine dahi ulaşamamaktadır.

Tablo: Türkiye’nin Yüksek Teknoloji İhracatı ve Türkiye’nin Dünya Yüksek Teknoloji İhracatı İçerisindeki Payı (%)

Yıllar	Dünya  (Dolar)	Türkiye   (Dolar)	Türkiye/ Dünya   (%)
1999	986,986,188,053	870,979,600	0.09
2000	1,161,429,364,091	1,077,574,539	0.09
2001	1,053,412,894,562	990,847,814	0.09
2002	1,069,899,789,787	536,439,348	0.05
2003	1,192,856,875,749	763,179,631	0.06
2004	1,432,203,664,987	1,010,840,536	0.07
2005	1,588,820,377,097	881,846,891	0.06
2006	1,825,264,242,592	1,281,261,668	0.07
2007	1,766,825,398,567	1,643,907,482	0.09
2008	1,840,806,216,444	1,679,724,101	0.09
2009	1,572,075,237,011	1,359,242,821	0.09

Kaynak: World Bank veri tabanından hareketle hesaplandı.

Sonuç olarak, Bakanlık teknoloji sınıflandırmasını (Türkiye Sanayi Stratejisi Belgesi 2011-2014 raporunda) OECD’nin sınıflandırmasını baz aldığını belirtmektedir. OECD’nin teknoloji sınıflandırması Dünya Bankası’nın teknoloji sınıflandırmasından görece farklılıklar içermektedir. Ancak, ister OECD’nin sınıflandırması baz alınsın, isterse de World Bank’ın sınıflandırması göz önüne alınsın (bu iki sınıflandırma arasında 1-2 puan fark ortaya çıkmaktadır) Türkiye’nin ileri teknoloji içerikli sektörlerin toplam ihracat içerisindeki payı son derece düşük bulunmaktadır. Diğer taraftan, World Bank’ın veri tabanına göre Türkiye’nin dünya ileri teknoloji ihracatı içerisindeki payı %1’in dahi altında (%0.09) bulunmaktadır.”

***

Gelecek Cuma yeniden birlikte olmak umuduyla.. sevgiyle kalın..