Adalar, atlar, fayton ve devrimci çözümler

1 Ağustos 2019 Perşembe / Bilim ve Siyaset, Cumhuriyet

Adalarda bir ulaşım sorunu var. Adaların kadim ulaşım aracı fayton adı verilen atlı arabalar. Ve tabii bisiklet. Ve en önemlisi de tabanvay (en çok kullandığım, ve bisiklet). Son 10 yıldır yerli ve yabancı turist baskısı atları helak etti. Faytoncular arasında vahşi bir “para kazanma” aracına dönüştü, çok sayıda at telef oldu. İnsanlık / uygarlık ile atlar arasındaki kadim ilişki Büyükada’da bozuldu.

At, uygarlığımızı taşıyıcısı oldu. Şüphesiz savaşlarda yollarda insanların ölüm kaderini onlar da paylaştı.. Onlara insanlık adına çok şey borçluyuz. Bir canlı olarak da, tarihsel beraberliğimiz anısına da bu kötü muameleyi asla kabul edemeyiz. Şüphesiz faytoncular arasında atlarını çok seven ve iyi bakanlar olduğunu biliyoruz. Ama onların varlığı durumu değiştirmiyor.

At – İnsan ilişkisi bozulunca..

At ile insan ilişkisi karşılıklı çıkarlara dayanıyor. Atların varlığı bu ilişki çerçevesinde sürüyor. Yoksa bugün at nesli ancak hayvanat bahçelerinde müzelik olarak sürebilirdi ve zamanla da ‘tehlike altındaki canlılar kırmızı listesi’ içine girerdi. Ben atlarla birlikte ve “barış içinde, insani ilişkiler çerçevesinde” yaşamayı savunurum, ama bu ilişki ne yazık ki adada atlar aleyhine bozuldu. Yeniden nasıl kurulur ayrı bir tartışma konusudur. At neslinin kurutulması kabul edilebilir değildir, düşmancadır ve bir soykırıma denk gelir.

Faytonların ana ulaşım aracı olmaktan çıkartılması ve ulaşım durumunun yeniden ve köklü bir şekilde ele alınması kaçınılmaz.. Ada’da bu amaçla yıllardır toplantı yapıldı, eski büyükşehire başvuruldu, fakat bu sivil toplum inisiyatifleri her zaman boşlukta kaldı.

Epey bir süredir nasıl bir ulaşım üzerine tartışılmaktadır.

Olayın dışında olan bazı köktenci cemaatlerin aracılığıyla elektrikli fayton dayatması vardır.

Akülü otomobil ucubeleri

Elektrikli fayton ucubesini öne sürenlerin, nasıl bir ulaşım kurulmalı konusunda hiç bir önerisi fikri yoktur.

Bunlar lüks araçlardır, biraz biçim değiştirmiş akülü (elektrikli) arabalar, (otomobiller)dir..  Büyük elektrik harcarlar, bu açıdan doğaya zarar verirler, masrafları yüklüdür ve tüm bunların bedellerini kullanıcı ödeyecektir.

Ayrıca adalar sit alanıdır, bu tür araçlar yasaktır. Adalarda son beş yıldır hızla çoğalan akülü, iki- üç – dört kişilik “motorsiklet”ler bile yasaktır adada. Tatil zamanlarında dahası normal zamanlarda bile kısıtlı sınırlı ada yolları faytonların, akülülerin ve bisikletlilerin cangılına dönüşmekte yayalar için can güvenliği tehlikeye girmektedir. Bisiklet kazalarında gerçekten kaç kişinin öldüğünün düzgün kaydı bile yoktur.

Ve adalara dışarıdan, daha büyük tehlikeler yaratacak fayton adı altında akülü büyük binek arabaları kakalanmak isteniyor..

Kocaman bir hayır!

Köklü ve devrimci çözüm

Adaların ulaşımı yeni bir sistemle, toplu taşıt mantığıyla çok uzun vadede bile kullanılabilecek köklü bir çözüme kavuşturulmalıdır; insani olmalı, adalara özgün olmalı, ucuz olmalı, zamana dayanmalı, çevreci olmalı ve adaların gerçekten ihtiyacını karşılamalı..

Bu konuda çeşitli düşünceler var.

Adayı iki yandan sürekli dolaşacak, herkesin rahatça binip ineceği ve evine yürüyeceği, adanın aslında tek ana caddesiyle uyumlu genişlikte olacak bir “tırtıl vagonlar” sistem benzeri çözümler üzerinde durulmalıdır. Uygun ve buraya özgü raylı sistem de düşünülecek çözümler arasındadır.

Bu yetmez, bu sisteme entegre, adanın çeşitli yüksek bölgelerine kısa mesafeli teleferik benzeri hatlar konmalıdır. Veya bunun yanı sıra, kısa mesafede insanları yukarılara taşıyacak raylı vagon sistemleri planlanmalıdır (Lizbon’da var). Sistem kendi içinde birbiriyle entegre olmalıdır.

Ayrıca bisikletliler için çıkılamayacak yokuşlarda yere gömülü basit taşıyıcı raylı mekanizmalar yapılmalıdır.

Tüm bu sistemin kullanımı da ücretsiz olmalıdır. Veya adalılara çok az ücretle bu hizmet sunulmalıdır.

Köklü, uzun vadeli toplu taşımaya uygun, halkça, devrimci bir çözüm için kafa yorulacak olan bu çerçevedir.

Yoksa adalarda bitmeyecek yeni sorunlara, protestolara yol açacak, şık görüşlü aptallıklara burları mahkum etmeye kimse kalkışmasın.

Yeni yolları caddeleri dayatacak ve adaların içine edecek hiç bir çözümü kabul edemeyiz.