23 Temmuz 2018 Pazartesi / Bilim ve Siyaset - Cumhuriyet

 Beyinler çalışıyor ve üretiyor.. 

Uzun zamandır kitapları taşımadım bu köşeye, bir siyasi analiz yapmaktan daha değerli hepsi.

İlki, Işın Çelebi’nin “Dünyanın Şu Haline Bak” (Alfa Yayınları). Epeydir elimin altında. Uzun zamandır bizim de yazıp çizdiğimiz, Herkese Bilim Teknoloji’de sık ele aldığımız dünya ekonomi ve siyasetinin ana nirengi noktalarında dolaşıyor Çelebi. Üstelik değişimin ve küreselleşme krizinin gerçekleşmekte olduğu çeşitli merkezleri gezip bizzat gözlemleyerek... Çin’den Hindistan’a kadar. Birleşmiş Milletlerde Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri konulu toplantılara bizzat katılarak..

Çelebi “yaşayacağımız gelecek dönemleri” anlatıyorum diyor. Siyasetin ve ekonominin zaaflarını gösteriyor. Kitabın bölümleri bir fikir veriyor: Küreselleşme ve Dijital Devrim.. 4 dalga halinde oluşan ekonomik krizler.. Bilimsel devrimin ürünü silah sanayi..  ABD’de küresel krizin etkileri.. Hindistan ve Çin’den bakış..  Orta Doğu, petrol ve silahlanma...Sürdürülebilir kalkınma, ne yapmalı? Türkiye’nin gelişme potansiyelleri, sorunları nasıl aşacağız?

Kitapta 38 tablo var.. Önemli bir söz almış: “Şu anda önceden ektiklyerini .içiyorsun.. Yarın ise şu an ektiklerini..” (Sheng-Yen Usta) Değişimin merkezinde Çin var yorumuna da uygun.. küreselleşmeden içe kapanıklığa giden biri dünyayı betimliyor, ama bu açı daha çok tartışılmaya muhtaç. Kolay, iyi düzenlenmiş- meraklısına hap gibi bir kitap.

Afet Affetmez

Ülkemizin iyi yetişmiş atmosfer, meteoroloji, afet yönetimi uzmanı Mikdat Kadıoğlu, yıllardır Türkiye’nin afet tehlikelerine ve yaşanmakta oan iklim değişikliğine göre yeniden örgütlenmesi, yapılanması gereğini yazıp çizer. Bilim insanı, hakikat arayıcısı ve bulgularını açıklayandır. Kadıoğlu bunu sık yapar. Kadıoğlu’nu ABD’den doktorasını alıp ülkeye döndüğü zamandan beri tanırım.

Kitap akademik dilden epey arındırılıp bir bilimsel rapordan çok okurun rahatça okuyup anlayacağı popüler içerik kazanmış. Bir rapo okumak sıkıcı ve ilgili kesimlerin işidir, ama bir raporu çok yaygın bir okura iletmek önemlidir, sonuçta bilgilendirilmiş bir toplum, uzmanın bilgilenmesinden çok daha önemli!

Bu bağlamda, afet, deprem, hava aartık kendi alanıyla ilgili ne varsa bilgi kirliliğine savaş açıyor; ama yetmiyor tabii, ülkemizde cahilliğe de savaş açıyor demek daha doğru olur. Bölümlerin başına “bu konuda neler bilmeliyiz” diye madde madde bölümler eklemiş. Okuru “acaba ben ne biliyorum” diyerek kendini test edebileceği bölüm girişleriyle karşı karşıya bırakıyor... Sel, rüzgar, yıldırım, deprem artık ne yaşanıyorsa afet adı altında, hepsi var kitapta. Tekin Yayınevi..

“Güç Odaklarının Mücadelesi”

İlker Başbuğ’un KırmızıKedi’de yayınlanan ve “Osmanlı’dan Cumhuriyete” gibi geniş bir tarihsel dönemi inceleyen uzun soluklu kitabı, ülkelerin büyümesine ve küçülmesine, yenilgi ve zaferlere, ülkeye etki yapan, önemli- büyük güç odakları açısından bakıyor. Merkezi otorite ile yanında ve karşısında olan güç odaklarının etki ve ilişkileri kitabın ana merakı.

Tam 32 bölümde incelemiş Başbuğ konusunu ve bölüm başlarına da ana konuları maddelemiş. Mesela 12.Bölüm “İnanılmaz Reformlar ve Toprak Kayıpları”, II. Mahmud’un, imparatorluğu yenilemek ve çağdaşlaştırmak için giriştiği büyük reformların yarattığı yeni güç odakları ve İmparatorluğun zayıflamasıyla ortaya çıkan içeride, dışarıda olumsuz güç odaklarını görüyoruz.

Etkisini sonraları iktidar savaşlarında göreceğimiz “Harbiye”nin bu dönemde temeli atılıyor. Daha sonra da “Mülkiye’nin.. II. Mahmut ile “başlangıçlar dönemi” başlıyor. Yani yeni ve modern güç odaklarını yaratacak dönem. Mahmut diyor ki, Arapçayı iyi öğrenmek en az 10 yıl ister.. tıp bilimlerinde eserlerin dilimize kazandırılması gerekir acil olarak.. Dünkü yazımda Kuban’ın Arapça ile ilgili söyledikleri aklıma geldi de.. Osmanlı’da üretmeye en önemli engelmiş..

Etkileri taa bugünlere uzanan tarihimize yeni bir bakış, yaklaşım sunuyor Başbuğ. Tarihi esas belirleyen güçleri öne çıkartarak. Ne kadar hacimli olsa da, iyi bir özet ve yeni bakış.