TÜBİTAK ve Bakanlığın Hayali/ Bilim Üretmek Masalı

Gündem, CBT sayı 1243, 14 Aralık 2012

Gazetelerimizde dış ülkelerde çalışan etkin ve yetkin bilim insanlarımızın hangi ülkelere dağıldığını gösteren harita yayımlandı. TÜBİTAK’ın epey bir süredir üzerinde çalıştığı veri tabanı demek ki açıklanacak hale gelmiş! Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergün toplantı düzenledi. En çok bilim insanımızın ABD’de olduğu, Kanada, İngiltere Almanya, Fransa’da yayıldıkları zaten biliniyordu. 47 ülkede 1335 isme ulaşmışlar.

Veri tabanına ekledikleri isimlerin alan dağılımları şöyleymiş:  %37 mühendislik ve teknoloji, %27 doğa bilimleri, %18 sosyal bilimler, %13 tıp ve sağlık bilimleri, %4 insani bilimler, %1 zirai bilimler...

Başka bir bilgi: Bu bilimcilerin %76’sı üniversitelerde, %12’si araştırma merkezlerinde, %10’u özel sektörde, %1’u kamu kurumunda ve %1’i uluslararası kurumlarda çalışıyor.

Topu topu 1335 bilim insanımız mı varmış dışarıda.. Çok az; bu listeyi nasıl, hangi kriterlere göre oluşturduklarını bilmiyoruz, ama sayıları çok daha fazla olabilir. Zaten bu sayfadaki listedeki sayılar da eksik.

Bakan’ın söylediklerine göre, bu bilimcilerle etkileşime geçecekler, orada veya burada işbirliği isteyecekler..

Ülke dışındaki bilim insanlarımızın bulundukları yerlerde kaliteli iş ürettikleri ve iyi uzmanlar oldukları söylenebilir. Onların Türkiye’ye şu veya bu şekilde yardımlarının sağlanması şüphesiz ki iyidir. TÜBİTAK ve Bakanlığın böyle bir uğraş içinde olması da..

Ama fazla hayalci olmayın derim!

Yanıtının da, niçin Türkiye’de değiller de bulundukları yerlerdeler, sorusunda yattığını belirtirim.

***

Şimdi bazı olguları anımsayalım:

Bulundukları ülkelerin büyük çoğunluğunda bilim, teknolji üretimine, ARGE’yi önem verilir. Kurumsallaşmış bilim kültürleri vardır. ARGE harcamaları genellikle milli gelirini yüzde 2 ve üzerindedir. Araştırma konuları üst düzeydedir ve ciddi araştırmalara yüksek miktarda hemen fon bulmakta zorlanmazlar. Takdir alırlar, madalya alırlar, gelirleri iyidir, bilimci olarak tatmin içindedirler... daha sayabilirsiniz.

Bizde ise araştırma kültürü onlara kıyasla yeterince gelişmemiştir. Bu, ARGE harcamalarımızın milli gelirin 10 yıldır %0,85 ve altında seyretmesinden de bellidir. Bir kriz olsa hemen paraları kesilir. Özel sektörde araştırma kültürü ve bilinci hiç de yaygın yerleşmiş değildir. Sadece bazı noktasal yoğunlaşmalar vardır. Bu kültür aslında ciddi olarak devlet kurumlarında da yoktur. Şüphesiz ki TÜBİTAK bir çaba içindedir, ama YÖK olsun TÜBİTAK olsun, AKP gibi bir siyasi iktidarın tahakkümü, siyasal yönlendirmesi altındadır ve genellikle kurumların başlarında da siyasi atanmışlar oturur..

Bütün bunları yurt dışındaki bilimciler bilmiyorlar mı sanıyorsunuz?

***

Siyasi iktidar Türkiye’nin en seçkin bilim kurumunu, TÜBA’yı darmadağınık etmiştir!  İçine de, büyük çoğunluk olarak dünyada hiç bir bilim akademisine seçilemeyecek nitelikte insanları doldurmuştur.

Bunu dünya bilmiyor mu?

Sen TÜBA’yı dağıt, bilimde seçkinlikten nefret et, TÜBA üyeliğini genellikle yandaşlara dağıtılacak ulufe say, sonra kalk dünyadaki seçkin bilimciler üzerine hesap kitap yap!

TÜBİTAK veya Bakana, bu bilimciler dese ki, TÜBA’yı dağıtan bir siyasal bakıştan ne üretilebilir; ne diyeceksiniz? Yarın hükümet TÜBA’sını da atacaklar dünya bilim kurumlarından...

Ve diğer en önemli konuya geliyorum: Üniversiteler ve bilim kurumu yöneticilerinin hepsi siyasal olarak atanmış, pek çoğu yetkin olmayan insanlar ve gelişmiş ülkelerde herhangi bir kurumun başına seçilemezler. Üniversitelerde ve kurumlarda, liyakata göre değil yandaşlığa ve siyasal kayırmalara göre atama yapılıyor.. Düşünüyorum da, dışarıdaki bilim insanlarımızın bu atanmışlarla nasıl bir ilişki kurabileceğini, aklıma bir şey gelmiyor.

Çok önemli başka bir noktayı daha vurgulayayım: Bakan ve TÜBİTAK çırpınıyor, teknoloji üreteceğiz diye.

İyi niyetlerinden zerre kadar şüphem yok! Ama ülkede temel bilimcileri dışladığınız sürece, teknoloji falan hayaldir. Tabii ufak tefek bir şeyler olabilir! Ama teknoloji üretimi bir iklim meselesidir. Bu iklimin, ortamın, atmosferin ana unsuru da temel bilimcilerdir. Size yeniden, biraz ağır kaçacak ama söylemeliyim, TÜBA’da yenen siyasi haltı düşünmenizi önerebilirim! Üzerinizde böyle bir siyasal otorite ve baskı olduğu sürece, hiç bir şey yapamazsınız..

Yazacak başka noktalar da var, ama bu hafta yeter..

Gelecek Cumaya kadar hoşçakalın..

ABD: 652

Almanya 145

Kanada 101

İngiltere 77

Fransa 45

İsviçre 30

Hollanda 28

Avustralya 20

İspanya 19

Japonya 18

Norveç 17

Belçika 15

Danimarka 14

Suudi Arabistan 14

İtalya 12

İsveç 11

Birmleşik Arap Emirlikleri 10

Kırgızistan 9

Güney Kore 7

Yeni Zelanda 7

Kuveyt 7

Finlardiya 6

Katar 4

İsrail 3

Bosna Hersek 3

Azerbaycan 3

Bahreyn 3

Irlanda 2

Rusya 2

Polonya 2

Romanya 2

Kazakistan 2

Türkmenistan 2

Çek Cumhuriyeti 2

Macaristan 2

Güney Afrika 2

Yunanistan 1

Meksika 1

Çin 1

Tayland 1

Malezya 1

Hindistan 1