Orhan Bursalı
Sıra geldi, ülkenin elektrik otoyolu TEİAŞ’nin üzerine çökmeye...
Biraz daha yazı tatili yapabilirdim ama bir dostum kışkırttı: Yahu ülkenin elektrik otoyolu elden gidiyor sen ense yapıyorsun...
Ense falan yaptığım yok tabii.. Olan bitenleri yakından izlemek bile, insanın tatilini zehir edecek nitelikte, her şeyi izliyor okuyor, dünyaya bakıyorum. Bu nasıl tatil!.. Evet, buradan başlayalım, iktidar saraylara maraylara harcayacak para kalmayınca, ülkenin geride kalmış en değerli kuruluşlarından TEİAŞ’yi özelleştirme kapsamına aldı. Türkiye Elektrik İletim AŞ, ülkenin elektrik otoyolu. Tüm ülkeyi bir ağ gibi kapsıyor. Her kent her köy... yüksek elektrik hatlarıyla donatılı.
Türk Telekom’un başına gelenler
TEİAŞ bir kamu tekelidir. Muazzam bir örgütlenmeye ve bilgi birikimine sahiptir. Geçen yıl kazancı 4.64 milyar TL.
Ülkenin iletişim otoyolu ise Türk Telekom’du. O da özelleştirilmişti. 6.5 milyar dolara, gayet ucuza Oger’e peşkeş çekilmişti ve başına gelenler pişmiş tavuğa benzer. Oger tüm kâr paylarını transfer etmiş, Türkiye’de bankalara olan borcunu ödemeden kaçıp gitmişti. Şirketin şimdi yüzde 55’i alacaklı bankalara ait. Hazine’nin payı yüzde 25. Ayağa kalkmaya çalışıyor ama AKP’nin de çiftliği olmayı sürdürüyor.
İletişim otoyolunun peşkeşinden sonra sonra şimdi sıra elektrik dağıtım otoyolunda.
Biliyorsunuz, bu iktidar, elektrik dağıtımını bölge bölge özelleştirmişti. İddiaları “elektrik dağıtım bölgelerinde varlıkların daha verimli işletileceği, maliyetlerin ve kayıp-kaçağın düşürüleceği, arz güvenliğinin sağlanacağı ve kalitenin artacağı” idi.
Faturalarınıza, elektrik kesintilerine bakın, durumu anlayın. Giderek her geçen yıl daha pahalı bir elektrik faturası önümüze geliyor. Dağıtımı alan şirketler borçlu ve iktidar zam üzerine zam yapıyor.
Kalp ve beyin gidiyor
Elektrik Mühendisleri Odası diyor ki: “TEİAŞ’nin özelleştirilmesinin anlamı ülke çıkarları, güvenlik ve geleceğimiz açısından kritiktir. Çünkü TEİAŞ sadece iletimden değil, şebeke verimliliğinden, planlamasından, projeksiyonlardan, ikili anlaşmalardan, sisteme dair her türlü altyapı ve ikincil mevzuattan da sorumludur. Yani TEİAŞ’nin özelleştirilmesi demek, elektrik sisteminin kalbinin ve aklının da özelleştirilmesi demektir.”
Özelleştirme İdaresi, TEİAŞ’nin halka arz edileceğini söylüyor. Bu da bir numara, ancak yüzde 10-15 gibi bir kısmını arz ederler, (Türk Telekom’da da öyle olmuş yüzde 15’i borsada satılmıştı.)
Çoğunluk hissesi kamuda kalacakmış. Bu açıklama da eleştirileri “yatıştırmak” için. Belli ki yine çoğunluk hissesini satacaklar. Çünkü o kısmı para eder. TEİAŞ’yi Türk Telekom’un yaşadığı felaket bekliyor.
Bölge bölge mi satarlar, birim birim mi, kent kent mi, bilmiyoruz. Enterkonnekte sistemin yapısal bütüncüllüğünü, ülkenin kamusal yararını düşünerek yapılan planlamaların sonu gelecek. Alacak şirket veya şirketlerin kamu yararını gözeterek hareket edeceğini sanmak, aptallıktır; kâr maksimizasyonu işleyecek.
İktidarın bu özelleştirmeden elde edeceği paranın nasıl harcanacağı konusunda, bugüne kadarki özelleştirmelerden elde edilen büyük paraları nasıl çarçur ettiğine bakarak, minicik bir şüphesi olan var mı?
Ağızları sulandıran özellik
Sen ense yap, TEİAŞ gidiyor diyen uzman dostum çok önemli bir noktanın altını çiziyor:
“TEİAŞ’nin elindeki havai hatların ülkede ulaşmadığı yer yok. Bu hatlar üzerinden, müthiş bir geçiş hakkı da TEİAŞ’ye ait. Bir havai hatta, en tepedeki tel, yıldırım için konulan toprak telidir. Bunun altında da üç tane trifaze elektrik iletim hattı bulunur. Günümüzde, yenilenen her hatta, bu toprak tellerinin içinde bir de fiberoptik kablo (en azından 7 kıl) bulunmakta. Bu fiberoptik kablo üzerinden o hattın uzaktan yönetimi yapılmakta. Ancak, o fiberoptiğin öyle bir kapasite fazlası var ki, her Telekom şirketinin ağzının suyunu akıtır.
Her yerleşim yerine ulaşan, hazır döşenmiş, olağanüstü bir iletişim kapasitesi. Çok merak ediyorum. Bunu Telekom şirketlerine kiralamayan TEİAŞ, özelleşip güzelleşince, bu kapasitenin kullandırılması ile elektrik iletiminden kazandığı paraya oranla ne kadar daha kazanacak?”
Yani TEİAŞ çok önemli bir özelliğini kullandırıp para kazanmıyor. Satılınca şirketler, altın yumurtlayan bir makine elde edecekler.
Elektrik iletişim hatları tekel, yani elektrik otoyolu dedik.
İktidar paralı otoyollar yapıyor. Fakat bu otoyolların alternatifleri var, parasız devlet yolları. Diyor ki dostum: “Otoyollarda nasıl bedelsiz bir devlet yolunu alternatif güzergâh olarak göstermeden bir yolu paralı otoyol yapamıyorsanız, elektrik ve demiryolu ağında da benzeri olmalı”. Akıllarının ucuna bile gelmez..
Yarın: Özelleştirmeler ekonominin çökmesini mi engelledi?
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder